شهرک تاریخی گسکر به لحاظ تاریخی بسیار حائز اهمیت است و به دلیل قرار گرفتن در موقعیت طبیعی بسیار زیبا در دل جنگل هفت دغنان از اهمیت طبیعت گردی ویژه‌ای برخوردار است.

شهر تاریخی گسگر بر اساس الگو و سیستم شهری پیشرفته طراحی شده و شامل سه بخش مسکونی، تجاری و صنعتی است که بخش تجاری آن معروف به کهنه بازار بوده و ضلع جنوبی شهر تاریخی را در برگرفته است.

طبق کاوش‌های باستان شناسان بقایایی از کوره‌ها و آثار باستانی و نیز آثار مربوط به دوره ضرب سکه‌های تاریخی از اوایل دوره اسلامی تا دوران صفوی در این شهر به خوبی دیده می‌شود، همچنین این شهر تاریخی دارای سه پل خشتی در داخل شهر است که بقایایی از زندگی دوران صفوی را نشان می‌دهد.

دو حمام قدیمی با متراژ 400 مترمکعب از دوره صفوی که یک حمام مربوط به شاهزاده‌گان و دیگری حمام عمومی است، از دیگر بقایای گسکر می‌باشد که تمام اصول فنی و مهندسی در ساخت این حمام‌ها رعایت شده است.

حدود نیمی از جنگل هفت دغنان را آثار ویرانه‌ای شهر پوشانده که به همراه آن قطعات سفال‌های ساده و لعابدار منقوش از دوره صفویه به چشم می‌خورد.

در این شهر  تاریخی به قبری بر می‌خورید که متعلق به سید خروسه  است، این سید یکی از پادشاهان و زن آقا سید شرف شاه بوده است.

برای اینکه از نزدیک با این شهر تاریخی آشنا شویم، همراه با فرماندار، بخشدار مرکزی و رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صومعه‌سرا به این منطقه رفتیم.

در طول مسیر مسئولان همراه از ظرفیت‌ها و پتانسیل این منطقه صحبت‌هایی به میان آوردند و تاکید داشتند که باید به این منطقه به صورت ویژه رسیدگی شود.

لزوم فرهنگ سازی جامعه در زمینه حفظ بناهای تاریخی

مهندس علی فتح اللهی، فرماندار صومعه‌سرا با بیان اینکه شهر تاریخی گسکر جزء میراث ماندگار این شهرستان محسوب می‌شود، اظهار کرد: مسئولان امر باید در راستای حفاری‌های کارشناسی شده اقدام کنند.

وی با بیان اینکه با پیگیری‌های لازم سعی می‌کنیم تا اعتبارات حفاری اولیه را تهیه کنیم، افزود: منابع طبیعی باید همکاری‌های لازم را با میراث فرهنگی داشته باشد تا در این راستا موفق عمل کنند.

فرماندار صومعه‌سرا با اشاره به حفاری‌های غیرمجازی که توسط برخی افراد سودجو در این منطقه انجام شده است، گفت: باید در زمینه حفظ بناهای تاریخ در جامعه فرهنگ‌سازی شود.

فتح اللهی تصریح کرد: نباید از توجه به مرمت و بازسازی بناهای تاریخی موجود نیز غفلت کرد چرا که این بناها قدمت و تمدن این شهر را به گردشگران نشان می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: شهر تاریخی گسکر به دلیل قرار گرفتن در جاده ترانزیتی می‌تواند مکانی برای حضور مسافران و گردشگران باشد و باید سعی کنیم این زمینه را بوجود آوریم تا مسافران زمان بیشتری در این شهرستان حضور یابند.

نیاز به اعتبارات ویژه برای ادامه کاوش شهرک تاریخی گسکر

علیرضا مهرگان، رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صومعه‌سرا با بیان اینکه شهر گسکر در سال‌های گذشته در فهرست آثار ملی ثبت تاریخی شده است، اظهار کرد: قدمت این شهر تاریخی 120هکتاری به اوایل دوره اسلامی تا دوره صفویه بر می‌گردد.

وی با بیان اینکه باید به این ابنیه تاریخی توجه ویژه کرد، افزود: شهر مدفون شده گسکر را می‌توان بزرگترین ابنیه تاریخ در استان گیلان دانست.

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صومعه‌سرا با بیان اینکه برای ادامه کاوش و همچنین سایت موزه نیازمند اعتبار ویژه هستیم، گفت: با توجه به اینکه شهر گسکر در مسیر پر تردد این شهرستان قرار دارد، قطعا مورد بازدید بازدیدکنندگان زیادی قرار خواهد گرفت و سبب اشتغالزایی برای جوانان می‌شود.

مهرگان تصریح کرد: در شهرک گسکر حمام‌ها و خانه‌ها و دکان‌هایی که در یک امتداد بنا شده اند و آثار ممتد و طولانی نیز در میان درختان جنگلی به چشم می‌خورد.

رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی صومعه‌سرا اظهار کرد: این شهر تاریخی در سال ۱۳۸۵ توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی مورد کاوش قرار گرفت، آنها بقایایی از سه پل خشتی، دو حمام قدیمی، دیوارهای دفاعی یک قلعه تاریخی و بخش منتهی و مسکونی و همچنین جاده‌های سنگفرش این شهر تاریخی را شناسایی کردند.

گفتنی است؛ محوطه تاریخی هفت دغنان در سال 1382 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 9942 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.