محسن فرهادی گفت: بخشنامه نظارتی در ایّام محرم و صفر به دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ شده و حوزه بهداشت هر دانشگاهی از اول ماه محرم، موظف به اجرای این بخشنامه و اعزام تیم‌های بازرسی برای کنترل موارد تأکید شده در این بخشنامه است. در واقع، بر اساس این ابلاغیه دانشگاه‌های علوم پزشکی موظف به بسیج تیم‌های ثابت و سیار خود برای این ایّام هستند.

استقرار ۳۰ تا ۳۵ تیم برای کنترل موکب‌ها

وی ادامه داد: اقدامات وزارت بهداشت برای این ایّام، شامل اقدامات درون مرزی و برون مرزی است. در اقدامات برون مرزی، حدود ۳۰ تا ۳۵ تیم برای کنترل موکب‌ها در مسیر پیاده‌روی زائرین از مرز تا نجف و کربلا، آب، غذا و نحوه اسکان زائرین، مستقر خواهند شد. این کار برای جلوگیری از طغیان بیماری‌های ناشی از آب و غذا انجام می‌شود. بنابراین، در حال ایجاد هماهنگی با جمعیت هلال‌احمر و وزارت بهداشت کشور عراق هستیم تا تیمی مرکب از همکاران بهداشت محیط را به این مناطق اعزام کنیم. این افراد دستگاه پرتابل سنجش عوامل محیطی برای بررسی میزان نمک، دما، روغن، PH و بار میکروبی به همراه خواهند داشت تا به حفظ سلامت زائران کمک کنند.

فرهادی در خصوص فعالیت‌های درون مرزی مرکز سلامت محیط در ایّام محرم افزود: فعالیت‌های درون مرزی وسیع‌تر و در سراسر کشور خصوصاً در استان‌های ایلام، اهواز، آبادان، کرمانشاه (در صورت راه‌اندازی مرز خسروی) انجام می‌شود. به دنبال این فعالیت‌ها، پایانه‌های مرزی، سرویس‌های بهداشتی، بهداشت مسکن و کنترل آب و غذا در مسیری که زائران از این پایانه‌ها به سمت کربلا و نجف می‌روند، کنترل می‌شود.

معاون مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با بیان اینکه به طورکلی، ۲ هزار تیم بهداشت محیط در ایام محرم و صفر آماده خدمت‌رسانی هستند، افزود: حداقل ۷۵۰ تیم نیز در ایّام تعطیل آماده‌باش هستند اما باید توجه کرد که مراسم عزاداری ایّام محرم و صفر، خودجوش بوده و مردم خودشان این مراسم را در مساجد، تکایا، حسینیه‌ها، هیئت‌ها و منازل برپا می‌کنند. بنابراین، نوع فعالیت ما در مراسم عزاداری محرم و صفر بیشتر جنبه آموزشی، کنترلی، نظارتی و توصیه‌ای دارد و برای این منظور، از روش‌های قهری و قضایی کمتر بهره می‌گیریم اما در مواردی مانند معدوم‌سازی مواد غذایی به ناچار با آن‌ها برخورد می‌کنیم.

فرهادی در خصوص محورهای کنترل بهداشتی در ایّام محرم و صفر، گفت: توصیه ما به مردم در امور آشپزی در این ایّام، استفاده از آشپزهای حرفه‌ای است چراکه این افراد کارت بهداشت دارند و آموزش‌های لازم را جهت رعایت تمهیدات بهداشتی دریافت کرده‌اند.

معاون مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت ادامه داد: در گام دوم بهداشت فردی کنترل می‌شود. در این راستا، شست و شوی دست‌ها و استفاده از لباس و روپوش مناسب جهت پخت و پز ضروری است. محور سوم، به رعایت بهداشت مواد اولیه غذایی در طبخ مانند گوشت و مرغ و نمک اختصاص دارد و تمام این موارد کنترل می‌شوند. توصیه می‌شود برای تهیه و طبخ غذا، محصولات اولیه مناسب خریداری شده و خرید گوشت و مرغ نیز حتماً در چرخه دامپزشکی انجام شود.

لزوم نگهداری مواد غذایی در ظروف آلومینیومی

فرهادی افزود: کنترل بعدی به بهداشت و سلامت ظروف و ابزاری مانند ظروف پخت و پز و یک‌بار مصرف مربوط است. ترجیح این است، چنانچه امکان شست و شو و گندزدایی ظروف معمولی وجود دارد، از ظروف یک‌بار مصرف به دلایل زیست‌محیطی و آلودگی‌هایی که در بهداشت محیط ایجاد می‌کنند، کمتر استفاده شود. اما چنانچه از ظروف یک‌بار مصرف استفاده می‌شود، باید به نوع ظرف و خصوصیات آن به لحاظ تحمل درجه حرارت توجه شود.

وی افزود: برای نگهداری غذای داغ بهتر است از ظروف آلومینیومی استفاده کنند. برای نوشیدنی‌های سرد، لیوان‌های پلی‌اتیلنی شفاف و برای مایعات گرم، لیوان‌های گیاهی و کاغذی مناسب‌تر است. توجه شود که چنانچه شرایط گندزدایی ظروف معمولی وجود ندارد، بهتر است از ظروف یک‌بار مصرف استفاده شود. اما این نکته نیز قابل توجه است که از مواد اولیه نامرغوب و ظروف یکبارمصرف نامناسب به علت ارزان‌تر بودن به هیچ‌وجه استفاده نشود. غذای نذری که با استفاده از مواد نامرغوب تهیه می‌شود، بیشتر به سلامت عزاداران آسیب می‌رساند. ظروف یکبار مصرف مناسب دارای پروانه ساخت وزارت بهداشت هستند.

معاون مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اضافه کرد: در بسیاری از موارد، مراسم عزاداری در منازل انجام می‌شود اما در مواردی هم این امور در مساجد، تکایا و هیات ها صورت می‌گیرد. بر همین اساس نیز، همکاران ما می‌توانند این امکان را از نظر سازه، وضعیت آب و فاضلاب و دفع پسماند، ارزیابی کنند و مشاوره‌های لازم را ارائه دهند. توجه شود که ذبح دام در هیات‌ها و کوچه و خیابان انجام نشود چراکه خونابه‌های آن روان می‌شود و امکان دفع آن در سطح شهر وجود ندارد. بنابراین، خرید و ذبح دام از چرخه دامپزشکی انجام شود.

فرهادی با بیان اینکه تلفن ۱۹۰ رسیدگی به شکایات مردمی همواره فعال است، گفت: نظارت‌های بهداشت محیط در ایام محرم و صفر تشدید خواهد شد و همکاران ما به صورت سرزده از هیئت‌ها، تکایا و مساجد بازدید خواهند کرد. این نظارت‌ها و کنترل‌ها از ابتدای محرم تا پایان صفر ادامه خواهد داشت. اوج این فعالیت‌ها نیز در ایّام قبل از تاسوعا و عاشورا و مراسم اربعین و ۲۸ صفر خواهد بود. تیم‌های ثابت و سیار نیز با حداکثر توان در این راستا بسیج شده‌اند.

وی در خصوص بیشترین تخلفات و شکایاتی که در سال‌های گذشته گزارش شد، گفت: بیشترین موارد در حوزه موکب‌ها و مشکلات بهداشتی آن بود. مواردی مانند کاربرد پتوی مشترک، شرایط نامناسب دفع پسماند و فاضلاب و توزیع غذای مانده از جمله آن است. توصیه این است که اگر غذا گرم می‌شود، تا دو ساعت مصرف شود. اگر دمای غذا از ۶۵ تا ۷۵ درجه سانتی‌گراد کمتر شود، بهتر است که غذا وارد یخچال شده و بعد توزیع شود. بنابراین، ضرورت دارد که موکب‌ها زنجیره سرد و گرم را رعایت کنند و در این راستا، تجهیزات لازم را همراه ببرند تا برای زائران مسمومیت غذایی رخ ندهد. توجه شود که غذاهایی مانند گوشت مرغ سریع‌تر فاسد می‌شود و در مصرف آن باید توجه بیشتری شود.