×

منوی بالا

منوی اصلی

دسترسی سریع

اخبار سایت

اخبار ویژه

افزونه جلالی را نصب کنید.  .::.   برابر با : Tuesday, 19 March , 2024
توسعه پایدار برحفظ محیط زیست

اختصاصی میرزا کوچک نیوز:

چکیده:

با تعريف اهداف و برنامه هاي كارا در حيطه شهر در كاهش استرس هاي زندگي شهري ، دستيابي به اهداف توسعه پايدار و شكل دادن يك مديريت شهري موفق در هزاره سوم بسيار مؤثر واقع شود. در اين راستا دستگاه نظارت همگـاني شـهرداري بـا رويكرد مديريتي پايين به بالا، بكارگيري اصول علمي و دريافت الكترونيكـي نظـرات ، مشـكلات و ديـدگاههاي شـهروندان بـه منظور پياده سازي يك نظام برنامه ريزي با مردم در سطوح مختلف محلي، منطقهاي و ملي همراه با رويكرد عـدالت محـوري، سعي در حل معضلات شهري و بهبود كيفيت زندگي شهروندان از جنبههاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و زيست محيطي دارد ، از آنجا كه تا به امروز در اغلب موارد بعد فعاليت هاي اجتماعي و فرهنگي بخش نظارت همگاني شهرداري مورد بحث قرار گرفته است، اين مقاله در تلاش است پس از تعريف واژهها و اصطلاحات و عناصر نظارت همگاني، به نقش اين بخش در حفظ و بهبود كيفيت محيطزيست شهري و دستيابي به يك شهر پايدار بپردازد

مقدمه:

باافزايش روز افزون جمعيت شهري و ازدياد فعاليتهاي انساني همراه با پيشرفت توليدات صنعتي انواع آلودگيهـاي آب، خـاك، هـوا و صـوت را بـراي شـهروندان شهري به همراه داشته است، تنها راه رسيدن به آرمان جامعه سـالم و توسـعه پايـدار اسـتفاده از مشـاركت مردمـي در حفـظ محيطزيست شهري ميباشد. به لحاظ كاربردي مشاركت عبارت است از حساس سازي مـردم و در نهايـت افـزايش ظرفيـت و توانايي آنان براي پاسخگويي به برنامه هاي توسعه از طريق درگيركردن آنان با تصميم گيري، اجرا و ارزشيابي برنامهها بر اسـاس تلاش سازمان يافته. اينكه شهروندان بدانند در تمام مراحل برنامه ريزي، اجرا و ارزيابي پروژه هاي شهري مي توانند دخيل بوده و اظهار نظر كنند عاملي است كه هم در موفقيت شهرداريها و مديران شهري و هم تشويق شهروندان در حضور و سـهيم شـدن در توسعه شهري و احساس رضايتمندي آنها تاثير گذار خواهد بود. در ايـن راسـتا نظـارت همگـاني كـه برخواسـته از مفهـوم مشاركت مي باشد؛ و در چند سال اخير كاربرد و دستاوردهاي آن در دنيا روند فزاينده اي داشته است؛ قادر است در درازمدت با يك ديدگاه كل نگر در گستره سيستم و در تعامل با محيط به گردآوري، تشخيص و ارائه بازخورد بپردازد. نظارت همگاني ، بـه عنوان يك گونه بديع نظارت داراي ويژگيها و قابليتهاي ويژه اي است كه از جمله آنها مـي تـوان بـه برخـورداري از پشـتوانه علمي، قانوني و شرعي محكم، الگوي ارتباطي ويژه كه در نوع خود جديد است و نيـز كاركردهـاي سـازماني و اجتمـاعي قابـل ملاحظه اي كه دارد، اشاره نمود. شهرداري نيز به عنوان يك نهاد مردمي در چند سال اخير در تلاش بوده است تا با پياده سازي نظام نظـارت همگـاني بـيش از پيش مشاركت مردم را در مديريت شهري فراخواند. اين دستگاه با استفاده از تجارب متخصصـين و بـا يـك ديـدگاه مـديريتي پايين به بالا، بكارگيري اصول علمي و دريافت الكترونيكي نظرات، مشكلات و ديدگاههاي شهروندان به منظور پياده سازي يـك نظام برنامه ريزي با مردم در سطوح مختلف محلي، منطقه اي و ملي همراه با رويكرد عـدالت محـوري، سـعي در حـل معضـلات شهري و بهبود كيفيت زندگي شهروندان از جنبه هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و زيست محيطي دارد،

 

نظارت همگاني، تلاشي است مستمر، دراز مدت و كلنگر در گستره سيستم كه در بستري تعاملي با محيط به گردآوري، تشخيص و ارائه بازخورد ميپردازد. اين تلاش به منظور توسعه قابليت و شايستگي سازمان در زمينه مشكل گشايي و افزايش توانايي آن براي سازواري با شرايط و اقتضائات محيط خود، توسعه راه حلهاي سازماني جديد و خلاقانه و توسعه ظرفيت خود نوسازي سازمان در راستاي تأمين و تضمين سلامت و اثربخشي سازماني آن صورت ميپذيرد. (تركزاده، 1386)

« نظارت همگاني» مبتني بر پذيرش حق نظارت شهروندان بر عملكرد حكومت و نهادهاي اجتماعي برخاسته از آن است كه با ظهور دين مبين اسلام در آيات مختلف قرآن كريم، احاديث و تأكيد پيشوايان ديني ؛به ويژه در قالب دو اصل شرعي امر به معروف و نهي از منكر و خير خواهي براي مؤمنان به صراحت مورد تأكيد قرارگرفته است.در نتيجه اين تأييد و صراحت منابع ديني، با پيروزي انقلاب اسلامي،در نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران بر پايه اصل هشتم قانون اساسي كه نظارت متقابل مردم و دولت بر عملكرد يكديگر را مورد تأكيد قرار داده ، نظارت همگاني همواره در عرصه هاي مديريتي كشور مطرح بوده است . امروزه در همان راستا، با توجه به ضرورت توسعه سرمايه هاي اجتماعي و جلب اعتماد عمومي شهروندان، شهرداري تهران به عنوان نهادي اجتماعي و به منظور توسعه نظارت عمـومي شهروندان بر عملكرد و برنـامه هاي مديريت شهري و بسترسازي مطلوب در مسيــر تحقق سلامت سازماني، نهادي را با عنوان « مركز نظارت همگاني » در ارديبهشت ماه سال 85 راه اندازي نموده است

مفهوم توسعه پايدار

در حال حاضر توسعه پايدار يكي از مباحث مهم در عرصه بسياري از علوم محسوب ميشود. رهيافت توسعه پايدار بهدليل بروز ضايعات زيست محيطي وكاهش سطح عمومي زندگي مردم بهويژه در جوامع شهري طي دو دهه گذشته ازسوي سازمان ملل مطرح گرديده است (ايافت،7:1387) با اوج گرفتن نگراني از عواقب فعاليتهاي انساني براي كره زمين بر پاية قطعنامة مجمع نخست 2 عمومي سازمان ملل، در اواخر سال 1983 كميسيوني جهاني با رياست خانم برانتلند وزير وقت نروژ جهت بررسي جامع مسائل زيست محيطي و توسعة جهاني تشكيل شد. در پي پژوهشها و گفت و شنودهاي وسيع بينالمللي، اين كميسيون گزارش نهايي خود را تحت » در نيمة سال 1987 منتشر كرد و از آن پس واژههاي توسعة پايدار 3 عنوان «آينده مشتركمان كه بحث محوري اين گزارش را تشكيل ميداد، مقبوليت و رواج گستردهاي يافت. توسعه پايدار را كميسيون توسعه و محيط به شكل زير تعريف نمود،

چارچوب توافق شده جهاني مورد قبول قرار گرفته است: توسعههايي در چارچوب پايداري قرار مي گيرند كه نيازهاي كنوني را بدون آنكه مخاطره اي براي توانايي نسل هاي آينده جهت تأمين نيازهايشان داشته باشند

پايداري به معناي تداوم در امري مانند فعاليت و موازنه پويا ميان عوامل موثر فراوان مانند عوامل طبيعي، اجتماعي و اقتصادي مورد نياز بشر ميباشد (بارو، 47:1376). توسعه به معناي ارتقاي مستمر جامعه و نظام اجتماعي بهسوي زندگي بهتر و انسانيتر است (وارثي وسروري، 181 :1385). توسعه فرآيندي جامع از فعاليتهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي وسياسي است كه هدف آن بهبود مداوم زندگي است وفعاليتهاي آزادي، مشاركت مناسب وتوزيع عادلانه منافع از اركان اساسي آن به شمار مي آيد.

 

توسعه پايدار يكي از جامعترين مفاهيم در دهههاي اخير ميباشد اين واژه در مفهوم گسترده آن به معني اداره و بهره برداري صحيح و كارا از منابع مالي، نيروي انساني و… براي دست يابي به الگوي مصرف مطلوب كه با به كارگيري امكانات فني، ساختار وتشكيلات مناسب براي رفع نياز نسل امروز وآينده به طور رضايت بخش امكان پذير ميشود. توسعه پايدار نه فقط بهبود نسل حاضر بلكه نسلهاي آينده را نيز را در نظر دارد

ابعاد توسعه پایدار

شهر و محيط زيست شهري:

شهر زيستگاهي است انسان ساخت كه تفكيكي كمابيش مشخص و فزاينده ميان بافتهاي مسـكوني و بافـت هـاي كـاري ايجاد مي كند و فرهنگي خاص را به مثابه حاصلي از روابط دروني خويش پديد مي آورد كه درون خود، خرده فرهنگهـاي بـي- شماري را حمل ميكنند. با توجه به مفاهيم و تعاريف كاربردي شهر، شهرسازي معاصـر نيـز در آغـاز هـزاره سـو مـيلادي بـا چالشهاي زيادي ناشي از رشدي فراتر از ظرفيت هاي پاسخگو مواجه است كه نمود آنها در اشباع زير ساختهـاي اجتمـاعي و كالبدي، بسط اسكان غير رسمي، افزايش نابهنجاري ها و فسـاد اجتمـاعي، ازديـاد شـكافهـاي درآمـدي و فرهنگـي، بيكـاري، گسترش آلودگيهاي زيست محيطي و در نهايت روند نزولي كيفيت زندگي شهري مشاهده ميشود. اگرچه سابقة شهرنشيني در جهان به سدة 17 ميلادي بازميگردد، بر اساس آمارهاي سازمان ملل، امروزه افزون بـر 60 درصـد جمعيـت جهـان در شـهرها زندگي ميكنند و پيش بيني شده است كه اين رقم در سال 2010 ميلادي به 75 درصد هم برسد كـه ايـن امـر شـهرها را بـه كانوني براي رشد، توسعه، ترويج و ابداع رفتارها و نهادهاي جديد تبديل كرده است. همزمان با رشد شهرها، كـاركرد و مفـاهيم پيشين نيز تغييراتي جدي يافته، برخي حذف شده و برخي ديگر تغيير شكل داده اند و در اين بين عناويني چون محيط زيسـت شهري بيش از پيش اهميت يافته اند. محيط زيست شهري كه امروزه به عنوان يكي از اركان اصلي توسعه پايدار شـهري مـدنظر است، از جمله مباحثي است كه بيش از گذشته مدنظر مديران شهري و علي الخصوص شهرداري كلان شـهرهايي چـون تهـران قرار گرفته است. انواع آلودگيهاي آب، هوا و صوت در كنار آسايش و رفاهي كه زنـدگي شهرنشـيني بـراي شـهروندانش فـراهم آورده است

محيط زيست شهري

اهداف دستيابي به يك شهر پايدار نقش موثري داشته باشد. بررسي انواع اشكال مديريت در دهه هاي گذشته نشان از آن دارد كه سعي در حفاظت از محيط زيست، بهبود و سازگاري با شرايط محيطي و سالم سازي محيط زندگي شهري بي شك بدون مشارك مردمي راه به جايي نمي برد. مردم نه تنها منبع ارزش ها، فرض ها و اولويت ها هستند بلكه سرچشمه واقعيت ها و ابتكارات هم به شمار مي روند. لذا دادههاي مردمي ميتوانند تصميمات را از نظر فني دقيق تر و براي طيف وسيع تري رضايت بخشتر نمايند. اين هدف در تعريف معيارهاي كارآمدي و برابري براي آنچه كه يك تصميم «برتر» را تشكيل مي دهد، مكث ميكند. آگاه كردن مردم در زمينه هاي مختلف مسائل محيط زيست شهري و دريافت انتقادات و پيشنهادات آنان، اين امكان را فراهم خواهد كرد

 

 

نتیجه گیری:

بر اساس مفاهيم ادبيات مـديريت شـهري، مشـاركت مردمـي در ايجـاد يـك نظـام مطلوب و پيشرفته مديريت شهري و موفقيت برنامه هاي توسعه شهري نقش كليدي ايفا ميكند. تجربه دولت هاي مختلف در دنيا نشان داده است كه سيستم نظارت همگاني به عنوان يك گونه بديع نظارت و با ويژگيها و قابليت مستمرهاي خاص ميتواند تـا حدودي راه گشاي اين مشكلات باشد. نظارت همگاني به صورت يك فرايند مستمر (و نه مقطعي)، به معناي همراهي مسـتمر با سيستم و به عنوان يك سازوكار بازخوردي آگاهانه، امكان تحقق الگوي مديريت مبتني بر تنظيم و كنترل همگام و پيشـرو سيستم را فراهم ميآورد و بدين جهت به سازمان در جهت حركت هوشمندانه به سوي مطلوبيـت و اثربخشـي بيشـتر كمـك ميكند. تجربه نشان داده است كه مشاركت مردمي و دريافت نظرات و پيشـنهادات آنـان نـه تنهـا در زمينـه هـاي فرهنگـي و اجتماعي بلكه حتي در زمينه هاي زيست محيطي نيز كاربرد خواهد داشت. . لذا دولتها درصدد يافتن راههـاي بهتـر بـراي برآورده كردن الزامات قانوني در عين درگير كردم مردم در تصميم گيريهاي زيست محيطي هسـتند

منابع:

1- ركزاده، ج. 1386. بسط مفهومي كاركردي نظارت همگاني شهرداري تهران. تهران: مركز نظارت همگاني شهرداري تهران.

2- مقيمي، م. 1382. اداره امور حكومتهاي محلي. تهران: سمت، دانشكده مديريت

3- – زاهدي، شمس السادات، (۱۳۸۸)، توسعه پايدار، تهران، سازمان مطالعهوتدوين كتب علومانساني دانشگاهها[سمت

4- زياري، كرامت االله، (۱۳۸۰)، توسعه پايدارومسئوليت برنامهريزان شهري در قرن بيست و يكم ، مجله دانشكده ادبيـات وعلـوم 5- شايان، حميدرضا، عيني فر، عليرضا، ديبا، داراب، (۱۳۸۸)، مفاهيم طراحي در زمينـ ةبيگانـه، هنرهـاي زيبـا، شـماره ۳۸، تهـران ، انساني، تهران، دانشگاه تهران.

6- بررسـی مـسایل ” مهندسین مشاور شـارمند، 1381، . 4 توسعه شهری، گزارش وضع موجود منطقه پنج شـهر جلد اول

7- نقي زاده، محمد، (۱۳۸۷)، تاملي دررابطه پايداري فرهنگي وفرهنگ پايداري، مجموعه مقالات توسعه شـهري پايـدار ، تهـران ، دانشگاه تهران

8-Slovic, p.1993. Perceived Risk, Trust, and Democracy, Risk Analysis, vol 13.No 6

9-U.S.Department of Energy (DOE).1993.Earning Public Trust and Confidence:

10-Schneider, Mark, Paul Tesk, and Melissa Marsch all. ١٩٩٧. “Institutional Arrangements and the Creation of Social Capital: The Effects of Public School Choice,” American Political Science Review, vol. ٩١, no. ١.

Abstract

after the definition of terms and expressions and elements of public administration, the role of this sector in maintaining and improving the quality of urban environment and achieving a sustainable city pay

Keywords: sustainable development, environment, monitoring

 

مقاله کامل را از اینجا دانلود کنید(کلیک کنید)

 فرید اسماعیل زاده دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا برنامه ریزی روستایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت ایران

پایگاه خبری میرزا کوچک نیوز: انتشار مطالب خبری و یادداشت های دریافتی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.

  1. نغمهصاحبی

    با سلام
    جناب اقای فرید اسماعیل زاده
    بسار عالی بود. استفاده کردیم .
    امیداورم که مقالات شما تداوم داشته باشد.
    مفق باشید

  2. نغمه صاحبی

    با سلام
    جناب اقای فرید اسماعیل زاده
    بسار عالی بود. استفاده کردیم .
    امیداورم که مقالات شما تداوم داشته باشد.
    موفق باشید

  3. محمد

    اقای اسمیل زاده مقاله پر باری بود و خیلی استفاده کردم
    امیدوارم که همیشه موفق باشید

  4. رضا جهان پور

    با سلام و عرض ادب و احترام
    بسیار عالی بود .
    موفق باشید

  5. مینوزارعی

    بسیار عالی بود .
    تبریک اقا فرید

  1. دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در سایت منتشر خواهد شد.
  2. پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  3. از انتشار نظراتی که فاقد محتوا بوده و صرفا انعکاس واکنشهای احساسی باشد جلوگیری خواهد شد.
  4. لطفا جهت بوجود نیامدن مسائل حقوقی از نوشتن نام مسئولین و شخصیت ها تحت هر شرایطی خودداری نمائید.
  5. لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.